Het gebruik van veen als potgrond (substraat) zou in Nederland verboden kunnen worden. Andere Europese landen hebben dit verbod al aangekondigd. De winning en het transport van veen is milieubelastend. Bovendien zijn er alternatieven, blijkt uit de negentiende podcast van de groene groeiers. Met name van lokaal groenafval is goed compost te maken. Toch heeft dit transitieproces veel voeten in de aarde.
In Nederland wordt 7,4 miljoen m2 substraat geproduceerd, waarvan de helft uit veen bestaat. Dit veen wordt vooral uit de Baltische staten geïmporteerd, met als gevolg aangetaste natuurgebieden in Oost-Europa en een grote CO2-footprint door de afgravingen en het transport. Peter Bakker, accountmanager bij het familiebedrijf Den Ouden Organic, maakt veenvangers uit groene reststromen. Milieuprobleem opgelost, zou je denken. Niets is minder waar, want het gaat hier om een ingrijpende transitie in een hele keten.
Uitdaging 1: vervuiling bermgras
Bakker schetst de uitdagingen waar zijn bedrijf voor staat:
“In de eerste plaats zijn de groene reststromen zeer vervuild. Een grote stroom is bermgras. Daar hebben we veel van langs gemeentelijke, provinciale en rijkswegen. In de eerste meter langs die wegen ligt het vol met peuken, plastic verpakkingen, blikjes en flesjes. Het is lastig om dat afval goed te verwijderen om zo compost te kunnen maken van hoge, stabiele kwaliteit. Het maakt het productieproces ook onnodig duur.”
Beschermde berm
Grappig is dat op de dag dat de podcast gemaakt wordt (8 september) Radio 1 aandacht vraagt voor een nieuw verkeersbord dat een boswachter in Tilburg illegaal geplaatst heeft. Op dit bord staat een tekening van een natuurgebied met daaronder ‘Beschermde berm’. Het blijkt een effectieve actie, want de hoeveelheid zwerfafval is afgenomen in de berm met bord.
“Mensen hebben geen idee wat een ellende ze veroorzaken als ze voor het stoplicht hun rotzooi uit het autoraampje gooien”, zegt Daan van Schijndel, manager Duurzaamheid van het groenbedrijf Krinkels. Zijn bedrijf investeert in de ontwikkeling van een machine die eerst het zwerfafval opzuigt en daarna pas maait. De machine is nog niet op de markt, maar Bakker (Den Ouden Organic) toont al interesse. “Jullie moeten met elkaar praten”, roept radiopresentator Glenn van der Burg enthousiast en constateert een match. Gedeputeerde Meindert Stolk van de provincie Zuid-Holland, die later in de uitzending inbelt, geeft aan dat de provincie haar inwoners met campagnes bewust maakt van de gevolgen van hun gedrag. “Voorkomen dat de openbare ruimte vervuilt is het allerbeste.”
Uitdaging 2: aanbod groene reststromen
Als straks het veen verboden is, zal de vraag naar substraat gemaakt van groene reststromen toenemen. “Zorgen dat er voldoende aanbod is, wordt ook een uitdaging”, zegt Bakker. “We moeten van maaien naar oogsten’, meent Van Schijndel. “Alle overheden moeten nadenken wat zij in welke mix waar planten.” “Ja”, stemt Bakker volmondig in. “Wij krijgen nu eigenlijk al geen bermgras maar een kruidenmengsel.” Gedeputeerde Stolk geeft aan dat de provincie in 2050 100 procent circulair wil zijn en alleen daarom al naar het beheer van de groenvoorzieningen en naar haar aanbestedingen kijkt.
Uitdaging 3: de teler
De derde uitdaging voor Bakker van de Den Ouden Organic is zorgen dat plantentelers de overstap naar een veenvervanger durven maken. Veen zorgt door zijn duizenden jaren ouderdom voor stabiliteit: een teler weet exact hoeveel water en nutriënten hij moet toevoegen om de plant te laten groeien. Compost varieert in samenstelling en vraagt om het boeren op maat, wat nog lastig is omdat veel data ontbreken. Charl Goossens, medeoprichter van familiebedrijf Gova, heeft een laurierkwekerij. “Die is 100 procent veenvrij en daarin lopen wij voorop. Wij hebben sinds enkele jaren een tweede bedrijf, Varta, waar we samen met andere telers onderzoeken hoe we stabiel, hoog gekwalificeerde potgrond uit groenafval kunnen samenstellen en hoe je daarmee geautomatiseerd planten kunt kweken.” Bakker wil graag met Goossens verder praten en kennis delen. “Dat is match 2”, constateert presentator Van der Burg tevreden.
Wilde Idee
Edwin Bos, medeoprichter van TechTics, pitcht in 1 minuut zijn wilde idee en krijgt advies van de andere ondernemers in de studio. Bos ontwikkelt een mobiele robot die tijdens festivals of in parken de lege blikjes bij de bezoekers ophaalt en een QR-code teruggeeft voor het statiegeld. Deze robotontwikkeling wordt mede gefinancierd door Innovation Quarter, de ontwikkelingsmaatschappij van de provincie. Briljant idee, vindt iedereen. “Zorg dat hij ook plastic flesjes kan innemen”, adviseert Goossens.
Gedeputeerde Meindert Stolk wijst ondernemers erop dat de provincie veel regelingen heeft om innovaties aan te jagen. Ook wil de provincie een rol spelen in het verbinden van ketenpartners. “Loop je ergens tegen aan, heb je een vraag, schroom niet ons te benaderen”, aldus Stolk. “Stuur een mailtje naar circulair@pzh.nl.”
